هوش درون فردی چیست؟
هوش درون فردی یکی از انواع هوش‌های چندگانه گاردنر است و همه انسان‌ها آن را دارند.
در حقیقت اگرچه هوش و استعداد با هم تفاوت دارند؛ ولی هر دو ذاتی هستند. تنها تفاوت مهم اینجا است که هوش را می‌توان تقویت کرد.
با توجه به اینکه درصدی از هوش اکتسابی است، دانستن تعریف انواع هوش و راهکارهای تقویت آن‌ها مهم و ضروری است.
در این مقاله درباره تعریف هوش درون فردی چیست و راهکارهای تقویت آن، صحبت می‌کنیم.
تعریف هوش درون فردی گاردنر عبارتند از: توانایی درون اندیشی، خودآگاهی، شناخت نقاط ضعف و قوت و احساسات خود.
اما مسئله اصلی اینجاست که خیلیها نمی‌دانند چطور باید این هوش را در خود رشد و تقویت کنند.
تعریف هوش درون فردی چیست؟
هوش درون فردی گاردنر یا Intrapersonal Intelligence به توانایی فرد در تمرکز بر خود و خودآگاهی اشاره دارد.
در حقیقت تعریف هوش درون فردی گاردنر عبارت‌اند از: توانایی درون اندیشی، خودآگاهی، شناخت نقاط ضعف و قوت و احساسات خود.
افراد با هوش درون فردی بالا قادرند به راحتی درون خود را جستجو کنند.
آن‌ها می‌توانند احساسات، انگیزه ها و اهداف خود را کشف و تحلیل کنند.
این هوش به شما کمک می‌کند خود را بشناسید، بفهمید در زندگی‌تان دنبال چه هستید، چه اهدافی را دارید و چه چیزهایی را می‌خواهید و چه چیزهایی را نمی‌خواهید.
از آنجا که هوش یک مفهوم انتزاعی است، خیلی سخت است که برای آن مثال‌های قابل مشاهده‌ای ارائه دهیم.
یک مثال عینی از وجود هوش درون فردی در افراد، نوشتن اتفاقات روزمره در دفترچه خاطرات یا به بیانی «خاطره‌نویسی» است.
وقتی افکارتان را روی کاغذ پیاده می‌کنید، می‌توانید درون خود، عواطف و انگیزه‌هایتان را بهتر بشناسید.
همه انسان‌ها درجاتی از این نوع هوش را در خود دارند. اما واقعیت این است که خیلیها نمی‌توانند از آن در جهت رشد خود استفاده کنند.
شاید چون راهکارهای تقویت و رشد آن را نمی‌دانند.
ویژگی‌های افراد با هوش درون فردی بالا
در ادامه با تعدادی از این ویژگی‌ها آشنا می‌شویم.
– خودآگاهی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد با هوش درون فردی بالا درون‌نگری یا خودآگاهی است.
آن‌ها همیشه یک قدم عقب‌تر از خود می ایستند و با نگاهی نقادانه به ارزیابی و تحلیل خود می‌پردازند.
این افراد همیشه در مورد افکار، رفتارها و احساسات خود فکر می‌کنند و انگیزه بالایی برای تغییر نقاط ضعف خود دارند.
البته درون‌نگری را نباید با خودشیفتگی اشتباه گرفت.
در حقیقت افراد با هوش درون فردی بالا به همان اندازه که به خود اهمیت می‌دهند، به دنیای پیرامون نیز توجه و دقت می‌کنند.
با این تفاوت که مسیر متفاوتی را برای شناخت دنیای بیرون و اطرافیان طی می‌کنند.
آن‌ها ابتدا تلاش می‌کنند خود را بشناسند.
وقتی فردی بتواند خود را به خوبی بشناسد، شناخت دیگران، سفر به دنیای درون آن‌ها و درک افکار و عواطف آن‌ها نیز ساده‌‌تر می‌شود.
– خودانضباطی
یکی دیگر از خصوصیات این افراد «خود انضباطی» بالا است.
حتماً بین اطرافیان خود افرادی را می‌شناسید که سختکوش هستند و خودانگیزشی بالایی دارند.
خودانگیزشی به این معناست که آن‌ها برای موفقیت و رسیدن به اهداف خود به دنبال پاداش‌های بیرونی نیستند و خودشان مسئولیت هدایت خود را بر عهده دارند.
آن‌ها برای برنامه‌های روتین روزانه مانند سحرخیزی و دویدن صبحگاهی، دنبال تأیید و دریافت پاداش بیرونی نیستند.
بلکه به خوبی می‌دانند و می‌توانند انگیزه خود را بالا نگه دارند و حفظ کنند.
در واقع راهکارهای رشد هوش را می‌دانند و از آن در جهت پیشرفت و کسب موفقیت در زندگی استفاده کنند.
داستان به همین دو مورد ختم نمی‌شود؛ بلکه برخی دیگر از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:
- آن‌ها تجربه‌های خود را در عمل به کار می‌گیرند.
- از تنها بودن و به تنهایی با مسائل کنار آمدن لذت می‌برند.
- با اینکه نقاط قوت خود را به خوبی می‌شناسند، در مورد آن‌ها اغراق نمی‌کنند.
- مستقل هستند و اعتماد به نفس بالایی دارند.
- در کنترل احساسات خود (به ویژه احساس خشم) توانمند هستند.
- نسبت به همسالان خود درونگراتر هستند.
- از اشتباهات خود درس می‌گیرند.
- احساسات و افکار خود را از راه‌های خلاقانه‌ای مثل نوشتن یا موسیقی ابراز می‌کنند.
- آن‌ها هر روز به دنبال راه‌های جدیدی برای رشد و توسعه فردی هستند.
- انتقادپذیری بالایی دارند.
راهکارهای تقویت هوش درون فردی
در دنیای پرمشغله امروزه انسان‌ها مانند ماشین‌های تمام خودکار عمل می‌کنند!
واقعیت این است که آن‌ها آنقدر عجله دارند که یادشان می‌رود زمانی برای بررسی و تحلیل خود، افکار، رفتارها، روابط و تعاملات‌شان بگذارند.
برای تقویت هوش درون فردی گاردنر باید زمان‌هایی را در هفته برای خودتان وقت بگذرانید و به آنچه که در درون و اطرافتان می‌گذرد، فکر کنید.
قدم زدن در طبیعت، مدیتیشن، یادگیری یک مهارت جدید، حل معما با جواب خنده دار و روزانه ده الی سی دقیقه فکر کردن، از جمله کارهای کوچکی هستند که به رشد هوش درون فردی کمک می‌کنند.
پیشنهاد‌های طلایی دیگر برای رشد هوش درون فردی عبارتند از:
1- فاجعه‌سازی نکنید!
افکار منفی در وجود انسان می‌توانند بسیار آزاردهنده و حتی مخرب باشند.
زمانی را به یاد بیاورید که در حال انجام یک پروژه کاری یا درسی، صدایی در ذهن شما دائم می‌گفت: «کارم به اندازه کافی خوب نیست! باید بهتر کار می‌کردم!»
افکار منفی پشت سر هم در ذهن ما جاری می‌شوند و نهایتاً باعث فاجعه سازی (Catasrophizing) می‌شوند.
فاجعه سازی نوعی تفکر غیرمنطقی است که باعث می‌شود همه چیز در ذهن ما بسیار بدتر از آنچه که در واقعیت هست، تصور شوند.
نگران نباشید! برای مبارزه با افکار منفی و ایجاد فاجعه‌سازی راهکارهای زیادی وجود دارد. در زیر به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:
– واقع‌بین باشید!
وقایع و اتفاق‌های اطراف خود را همان‌طور که در واقعیت هست، ببینید.
پیش‌بینی و پیش‌گویی نکنید و دائم ذهن خود را به آینده و اینکه چه اتفاقاتی خواهد افتاد اگر چنین شود یا چنان نشود، درگیر نکنید.
– فاجعه‌سازی نکنید!
به جای تمرکز روی بدترین حالت ممکن، خوش‌بین باشید و به بهترین و حداقل نتیجه‌ای که می‌توانید به دست آورید، فکر کنید.
– از بازخورد گرفتن، نترسید.
بازخورد ابزاری برای رشد است. از مشاوران، متخصصان و حتی اطرافیان قابل اعتماد خود بخواهید به عملکرد شما بازخورد دهند.
چرا که آن‌ها زوایای مختلفی از وجود شما می‌بینند.
– بازخوردها را شخصی‌سازی نکنید.
البته اگر بازخوردهای منفی دریافت کردید، ناراحت و افسرده نشوید.
بلکه سعی کنید از نقاط ضعف خود در جهت رشد خود کمک بگیرید و استفاده کنید.
2- برای تقویت هوش درون فردی، خاطرات خود را بنویسید.
نوشتن خاطرات و روزمرگی‌ها، به شما کمک می‌کند اتفاق‌های اطراف را از زوایای متفاوتی ببینید. این کار به خودآگاهی شما کمک می‌کند.
می‌توانید برای ثبت خاطرات، آن‌ها را در یک دفترچه، وبلاگ شخصی یا صفحه مجازی بنویسید؛ حتی صدا و فیلم خود را ضبط کنید.
3- مراقب خودتان باشید!
به خودتان اهمیت بدهید. مراقبت از خود به اندازه مراقبت از دیگران مهم است.
این را در نظر بگیرید که، تا وقتی که به خودتان اهمیت ندهید، نمی‌توانید به دیگران کمک کنید.
بیشتر افراد موفق در جهان خودمراقبتی را به یک روتین روزانه برای خود تبدیل کرده‌اند.
برای مثال بیل گیتس یک هفته را در سال، فقط به خودش اختصاص می‌دهد و این هفته را «هفته تفکر» (Think Week) نامیده است.
تفکر یکی از بهترین توانایی‌های بشر است. استراحت‌های کوتاه در طول روز و فکر کردن می‌تواند به تقویت هوش درون فردی گاردنر کمک کند.
مهم نیست به چه چیزی فکر می‌کنید. همین که اجازه دهید افکارتان جاری شوند تأثیر فوق‌العاده آن‌ها را می‌بینید.
به خودتان سخت نگیرید! با فعالیت‌های روزمره بسیار کوچک هم می‌توانید از خود مراقبت کنید:
- تغذیه مناسب
- خواب کافی و منظم
- سحرخیزی
- تمرین‌های ورزشی روزانه (حتی ده الی بیست دقیقه پیاده‌روی در روز)
- یاد بگیرید «نه!» بگویید.
برای خودتان ارزش قائل باشید. قرار نیست دیگران و خواسته‌های آن‌ها در اولویت زندگی شما باشد.
4- برای تقویت هوش درون فردی، کتاب بخوانید.
خواندن کتاب در جهت رشد، توسعه فردی و حتی شرکت در سمینارها، وبینارها و کارگاه‌های از این دست، می‌تواند به رشد همه جانبه هوش شما کمک کند.
علاوه بر این، حضور در این جمع‌ها علاوه بر هوش درون فردی، به رشد مهارت‌های برقراری ارتباط با دیگران و تقویت هوش برون فردی نیز کمک می‌کند.
5- تمرکز با اولویت‌بندی
شاید برای شما جالب باشد که بدانید، در سال 1998، استیو جابز محصولات شرکت اپل را از سیصد و پنجاه به ده محصول کاهش داد!
جابز به خوبی می‌دانست که تولید ده محصول عالی و باکیفیت، بهتر از تولید محصولات متوسطی است که ارزش افزوده کمی دارند.
در حقیقت اولویت او، تولید محصولات عالی و با کیفیت بود و تمام تلاش و تمرکز خود را روی این کار گذاشت.
شما نیز کارهای خود را بر اساس اهمیت، اولویت‌بندی کنید. تلاش کنید تنها روی کارهایی که واقعاً اهمیت دارند، تمرکز کنید.
وقتی می‌خواهید همزمان روی همه کارها بدون هیچ اولویتی کار کنید؛ هیچ‌کدام را به خوبی انجام نمی‌دهید. نهایتاً لیستی بلند از کارهای نیمه انجام شده دارید.
مدیتیشن نیز یکی از فعالیت‌هایی است که به ذهن‌آگاهی و تقویت تمرکز کمک می‌کند.
6- برای رشد هوش درون فردی، با دیگران تعامل داشته باشید.
توانایی‌های ارتباطی و تعامل با دیگران هم به تقویت هوش درون فردی شما کمک می‌کند.
ارتباط با دیگران باعث می‌شود خود را بهتر بشناسید و حتی بازخورد دیگران به شناخت شما از خودتان کمک می‌کند.
تلاش کنید از دیگران در مورد نقاط ضعف و قوت خود و مهارت‌های مختلفی که دارید بازخورد بگیرید.
با این کار شما می‌توانید خود را از دریچه چشم دیگران ببینید.
در نتیجه بهتر می‌توانید نیازها و خواسته‌های خود را درک کنید و بفهمید به دنبال چه چیزهایی در زندگی هستید.
البته تقویت روابط با دیگران نیازمند تقویت هوش برون فردی است که معمولاً از آن در کنار هوش درون فردی یاد می‌شود.
7- «مدل ذهنی رشد» را ایجاد کنید.
همه راهکارهای عنوان شده تا اینجا یک هدف دارند: ایجاد مدل ذهنی رشد.
مدل ذهنی نوعی تحلیل و توصیف درباره فرایند تفکر و چگونگی زندگی در دنیای واقعی است.
برای اینکه بتوانید با افکار منفی و ندای درونی خود مبارزه کنید و هوش خود را تقویت کنید، باید باور داشته باشید که می‌توانید یاد بگیرید و رشد کنید.
برای آشنایی بیشتر با مدل ذهنی رشد حتماً ویدئو زیر را ببینید.
در این ویدئو، «کارل دوک» استاد روانشناسی دانشگاه استنفورد می‌گوید: «شکست پایان راه نیست!»
بلکه هر شکست یک پیام برای ما دارد و آن هم این است: فعلاً وقتش نرسیده!
این طرز فکر در افزایش تاب‌آوری، سرسختی و مقاومت بیشتر شما تا رسیدن به اهداف و موفقیت بسیار مؤثر است.
